Dhaqanka iyo Xiddigaha Q8aad.

Marka aynu ka nimaadno xoolaha aynu dhaqano, haddana xayawaanka qaarkood waxa ay ka mid yihiin Naasleyda, waxaannay u qeyb samaan laba, Dab-joog iyo Duur-joog, Dab-joogtu waa xayawaanka rabeysma ee la noollaada banni'aadamka, halka, Duur-joogtuna u kala baxaan Dugaag iyo Ugaadh, Ugaadhuna waxa ka mid ah, sida, Cawsha, Sakaraada, Deerada, Garanuugta, Goodirka, Biciidka, Gorayada, inkastoo Geela iyo Lo'duba ay ka mid yihiin ishinka meesiyada naasleyda xoolaha aynu dhaqano.

Haddana, Geela Hasha had iyo goor isnuugtana waxa la yidhaahdaa tashuumaa, lab'kana Awr, ka da'dii rarashada gaadhayna Rati, ka aan welligii la rarana Baarfuran, ka rar diidka ahna Buubaal, ka xooggan ee la rartana Bacadle, awrka geela lagu darana Baarqab, marka uu qooq jabana Da'fur, dhadigana Hal, kuwa dhalayna Ramad, labka ama dhedigga aan weli da’dii rarashada ama curashada aan gaadhinna Qaalin, awrka yar ee da’diisu u dhexeyso nirig iyo qaalin loo yaqaano Qurbac, inta aan weli gaadhin da’dii uu ku rimilahaa ama wax ku rimin lahaana Aaran, qaalinka ama qaalinta aan gaadhin waqtiigii ay rimi lahayd, balse, aan dhowr da’ood dhalinna Abeer, neefka yar ee dhiciska ahna Dulkumalable, Hasha neefku ka dhintayna Igadh, Hasha marka la maalayo waxa la saara neefkii dhintay haraggiisa, waxaanna la yidhaa Igadh maqaar-saar, Hasha marka naasaha maraqa lagaga mar-maro'na dhinac ama laba naas waxa la yidhaahdaa xag, afarta naas haddii maraqa lagaga mar'marana waa la'Gayaxay, 

Lo ’da kiisa Lab waxa la yidhaa, Dibi, dhediggiisana Sac, ta aan weli aan curanna Qaalin, kuwa yaryarna Weylo, Dibiga lagu daro lo’da waxaa la yidhaahdaa Qoodh, midka iib galayana Dammaan, ka beerta lagu qodona Xaraash.

Halka Cawsha keeda labna la yidhaahdo Jaxeedh, dhediggeedana Masaal, marka ay koox yihiinna Goosin Cawl ah, Garanuugta labna Liig, markuu yar yahayna Warad, dhedigeedana Tingey, marka ay badan yihiin Dan-garanuug ah, Labka deeradana Deer, dhediggeedana Deero, marka ay urur yihiinna Wadar-deero ah. Sakaarada labna Atoor, dhediggeedana Yac, marka uu yar yahana Biiq, Goodirka labna laba-go'le, dhediggiisana Adeeryo, marka ay badan yihiin urur goodir ah, Biciidka labna Saryan, dhedigiisana Biciid, marka ay badan yihiin Yahaab, Gorayada keeda labna Haldhaa, dhedigeedana Gorayo Cawl, Kooxda markay yihiinna Gawar goroyo ah, Maroodiga labna Arbe, dhadigiisana Qalanjo, marka koox ay kuwada socdaana Raxan, Faraska kiisa labna Senge, dhediggiisana geenyo, Docmeerka labna Docmeer dhedigiisana Docmeerad, markuu yar yahayna qeyl.

Libaaxa labna Aar, dhedigiisana Gool, markuu yar yahayna cago baruur, koox markay yihiina Raxan, Dacawada labna Dacow, dhedigeedana Golliy, Shabeelka kiisa labna Aareeye, dhedigiisan Kuti, Waraabaha labna Sanwale, dhedigiisana Candho-dheer, Daan-yareha labna Haaruun, dhedigiisan Heeliyo.

Dhamaantood waxa ay isku af-gartaan oo kaliyaata urta iyo dhawaaq, ma'na laha awood dhawaaq iyo doob codka sifeeysa, marka laga reebo dhowr xaraf oo ay ku dhawaaqaan, sida, marka Dacawadu xareedinayso, geelluna uu reemayo ama uu ololaayo ama uu dunuunucaayo, Waraabuhuna uu wishiirrirayo, Adhiguna ay taahayaan ama ay jalaadayaan, Farduhuna ay dannanayaan ama xaraabinayaan, Lo’duna ay banaaxinayso ama araasineyso ama ay dinnaahinayso, Docmeerkuna uu ciyayo, Gorayguna uu dheesha jiibta iyo jaanta uu isla helayo iyo haddii Libaaxu uu qaw-dhamayo ama uu gurxamayo.

Laakiinse, Dadkuna waxa ay leeyihiin doob codka sifaysa oo leh onkod dhawaaq oo u gaar ah, una baahan hawo uu raaco, isla markaana, haysta taxanne shaqallo iyo shibbaneyaal isku-xidha weedho leh ereyo cuddoon oo ay ku dhidban yihiin tiraab ku socota hannaan iyo habdhac toolmoon oo la isku af-garto ama la isku fahmo.....La soco....