Dhaqanka iyo Xiddigiska Q/6aad

Haddana kuma koobna oo kaliya godadka dayaxa, balse, waxa lala akhriyaa bisha uu ka dhashay tirsi-qoraxeedka, moorada,  maalinkaa ama habeenkaa uu dhashay,  burjigiisa, waxaanna la odhan jiray hebel waa Naari, ama waa Hawaai ama waa Arliyo ama waa Maai oo ah luuqadda afka-carabiga oo macnaheedu yahay Dabka, Hawada, Dhulka iyo Biyaha.

Dabku waa walax u socota kor oo gaadhi karta daruuraha iyo wixii ka baxsan, inkastoo, Qorraxda iyo Xiddiguhuba ay yihiin dab heer-kulka joogoodu aad u sareeyo, haddana, run ahaantii dabkaas lama garan karo sida uu u eeg yahay.

Dabku waa tamar qaydhin, marna waynu isticmaalnaa, mar-kalena waxa uu inoo abuuraa iftiinka nolosha, dhirtuna waxay dhalisaa dab, dabkuna waa mid wax baabiiya oo dhalan rogga, Dabka ciidamadda waxaynu dareenaa isagoo dhex maraaya hawada in uu wax walba uu baabiiyo,  biyahana waxa uu ka dhigaa uumi bax, dhulkana wuu kala jeexaa, dhagaxaantana waxa uu ka dhigaa dareere ama unugyo dhalaalaya.

Dadka burjigoodu uu yahay Naariga, waxa lagu tilmaamaa in ay leeyihiin hal adayg, dhageysi iyo firfircooni shaqsiyadeed, inkastoo ay leeyihiin rooxaan sare.

Dadka burjigoodu uu yahay Naariga, waxa lagu tilmaamaa in ay leeyihiin hal adayg, dhageysi iyo firfircooni shaqsiyadeed, inkastoo ay leeyihiin rooxaan sare, isla-markaana leh arragti-fog, hoggaamin shaqsiyadeed, isku kal-sooni badan, tamar, farxad, fur-furnaan, xiise, jaceyl, dareen daacadnimo, deeqsinimo, dabeecad iyo niyad wanaagsan, waxa kale oo ay ka dhigaan mashaariicaha tamar diiran oo iftiimiya, inta badan waxa ay u baahdaan heshiis wanaagsan iyo xorriyadd ay ku muujiyaan  arragtidooda gaar ah,  oo ay soo  bandhigaan fikiradahooda, inkastoo, ay leeyihiin fikrado badan oo dadka soo jiita iyo saaxiibo badan, haddana, maaha kuwo ka fiirsadda fikraddaha caqli-galka ah ee wax-ku oolka u ah bulshadda.

Waxa kake oo ay awood u leeyihiin kicinta dareenka dadka, waxaannay qiimeeyaan waqtiyadii hantidoodu fiicanayd, waxaannay  rumaysan yihiin in dhinaca kartida, arragtida iyo awooddaba lagu gaadhi karo guul-darro, taasi macnaheedu maaha, in aanay dadka kale  siinin waxa ay ka mudan yihiin, balse, waxa laga yaabaa inay hoos u dhigaan fikradahooda iyo waxa ay aaminsan yihiin, xataa haddii aad doonayso in aad u qabato shaqo fiican, waxa ay u qabaan in aad naftaada u qabatay.

Si kastaba ha ahaatee, waa kuwo ka tirsan kooxaha leh awooddaha  dhiiri-galinta Madax-weynayaasha iyo hoggaaminta dabiiciga ah ee Madaxnimo, taasoo u horseedi karta in ay dagaalka xaga-hore ka galaan, balse, aanay ka muuqanin safka hore ee hoggaaminta, kamana fikiraan xaqiiqdii talaaba kasta oo ay qaadayaan in ay kala tashadaan dadka kale, inta badan waa kuwo u taagan in la aqoonsado heerka liibaantooda ay gaadhsiisan tahay iyo guullahooda.

Isla-markaana, aaminsan in ay sharaftu ka muhiimsan tahay qanninimada, iskana indho-tira waxa badan oo dhaawac ku keeni lahaa dareenkooda, waxaannay si toos ah u jecel yihiin caruurta.

Dhaqanka iyo Xiddigiska Q/5aad

Dayuxu waa meere loo cayimay xilli mudeysan jid uu maro iyo meel uu deggo, ma'na laha iftiin u gaar ah, balse waxa uu keydsadaa falaadhaha iftiinka Qoraxda oo ku dhaca oogada sare ee dayaxa, marka dayuxu ka danbeeyo qoraxda waxa aad arkaysaa halka uu kaga beegan yahay, dayaxii oo dhanna uu ifayo, dhanna uu mugdi yahay, waxaannu dayuxu ku meer-wareegaa dhulka saddex iyo toban jeer sannadkiiba.

Waanna walax biyo ah, dabcigiisuna waa qabow iyo qoyaan, waxaannu u kala dab-qaadaa maluugta intooda kale, dhulkana wuxuu u yahay dayax-gacmeed muujinaya xagasha ay kaga jiraan meerayaasha kale.

Dhinaca goddadka dayuxu uu maro waxa la yidhaahdaa naftaadana Naaf u dhalo, tolkaana Tar u dhalo, Wiilka Naaf-dhaladka ah ee dhasha habeen Dayuxu fadhiyey godka Naaf-madoobaha waxa uu noqdaa hoggaamiye ama wiil sharaf badan, haddii timihiisu madow yihiinna maal-qabeen buu noqdaa baa la yidhi,  Inanta Naaf-madoobe dhaladka ah inta sharaf dumar lagu sheego oo dhan bay yeelataa, laakiinse, haddii uu dhasho habeen dayuxu la fadhiyey Naaf-caddaha, waxa la yidhaahdaa talaabo kasta oo uu qaadayo waa in la iska hubiyaa, ka noqoshuu leeyahay, waana qof labac-labac badan, taran iyo tigaatina ma'dhigo, Inanta Naaf-cadde dhaladka ahina reerkeeday baabiisaa baa la yidhi.

Wiilka Tar-dhaladka ah ee dhasha habeen dayuxu uu fadhiyey godka Koxdin-tar, waxa la yidhaahdaa waa qof tolka u wanaagsan oo taran badan, Inantuna sidoo kale, halka, Wiilka Godan dhaladka ah ee dhasha habeen dayuxu fadhiyey godka Godan la yidhaa, waxa uu noqdaa  macangag wixii arrin iyo tallo ah ee loola yimaado, wuu ka hor yimaadaa, Inanta Godan dhaladka ahina waxay noqotaa Inan madax-adag, waanay guur-beeshaa,

Wiilka Dirir dhaladka ah ee dhasha habeen dayaxu fadhiyey godka dirirka loo yaqaan,  geeliisa Ayaan buu ku soo dhacsadaa baa la yidhi, Wiilka Bayaxow dhaladka ahi geeliisa Buruuj buu ku soo dhacsadaa baa la yidhi, Wiilka Garbo dhaladka ahna, geeliisa Waran buu ku soo dhacsadaa baa la yidhi,
Wiilka Gudban  dhaladka ahina geeliisa Af-buu ku soo dhacsadaa baa la yidhi, oo habaarkiisa iyo ducadiisaba labadaba waa la aqbalaa.

Raggii hore waxa ay yaqaanneen habeenka ay u tagayaan ee uurka u qaadayso ooridoodu, maadaama, sagaalka billood ee sidka ilmaha uurka hooyada ku jira loo tiriyo tirsi-dayaxeedka si ilmaha habeenkaa u calool galay uu ugu beegmo mid ka mid ah godadka dayaxu uu ku nasto, sababtoo ah waxa ay iska illaalin  jireen in uu ku beegmo ilmaha dhalanayaa goddod ka mid ah goddadka dayuxu uu maro oo caruurta dhalataa ay noqdaan, kuwo cuntada gacanta laga qabto oo aan garan karin inay dheregsan yihiin iyo in kale, kuwo hamo badan oo loo sameeyo cunsur-guuris oo aan waxbaba dhaafin, kuwo taran yar, xoolo yar,  karti yar, garaad yar, fahmo yar, macangag ah, kuwo gocor ah aan tolka aan u wanaagsaney, kuwo dagaal badan iyo qaar kale oo la mida

Dhaqanka iyo Xiddigiska Q/4aad

Waxa kale oo loo eegi jiray magac bixinta dhinacyo badan oo ay ka mid ahaayeen, xilliga, maalinka iyo moorada uu dhashay ilmuhu, astaanta uu ku dhashay, habeenka uu dhashay dayaxu godka uu fadhiyey, ulashadiisa, quruxdiisa iyo midabkiisa.

Waxaanna la odhan jiray Wiilka dhasha habeenka godka dayuxu fadhiyo Agaali waranlay, waxa loo bixiyaa col-ujoog, markuu dayaxu la fadhiyo dirirkana amaba lagu jiro xaalad dagaalna waxa loo bixin jiray Dirir, wiilka dhasha dayaxa oo fadhiya Koxdin cawo, waxa loo bixiyaa Cawaale, ama Ayaanle, Inantana Cawo ama Ayaan, Hodan, Sareedo, ama Hibaaq, ama Doobiro.

Wiilka dhasha libidhadu inta aanay soo bixin waxa loo bixiyaa waaberi, waasuge,waa-dhowr, halka Inanta dhalata labada fiidyo cawl ka hore'na loo bixiyo illeyska falaadhaha ka horeeya qoraxda, Kaaha ama Iftin, wiilka dhasha xilliga cimiladu kulushahayna waxa loo bixiyaa Suudi ama Xagaa ama Kaliil, haddii ay rooban tahayna Rooble, haddii roobku biyo dhigana Gabax ama Xareed.

Haddii reerku guurayana wiilka dhasha waxa loo bixiyaa Nageeye, Inanta Nagaad, marka reeku geeddi dheer uu ku jiro wiilka dhasha waxa loo bixiyaa Geedi ama Hayaan ama Kaynaan, goor habeenimo ah oo la guurayo wiilka dhasha waxa loo bixiyaa Guurre, labada fiidyo cawl ka danbe Gabal, inantana habeenkaa dhalatana Galabo.

Wiilka dhasha maalin Jimcaad waxa loo bixiyaa Jimcaale, Inanta dhalata maalin Isniinana waxa loo bixiyaa Isniino, Axaddana Axado. 

Marka labada waalid ay is'hayaan ee uu dhex maro xurguf ama xafiiltan midba midka kale uu ku diidan yahay, wiilka xilligaas dhasha waxa loo bixiyaa Colaad, haddii gar lagu jirana Guddi.

Wiilka yar ee naaska hooyaddii aan laga gudhin ee wali jaqa waxa loo bixiyaa Caanonuug, ka aan jiqina Caaganne, halka wiilka yar ee gaaxda naaska hooyadii jaqay ee ay ku dhalmo deysana, Gaaxnuug ama Goofaadhi, wiilka ishinkiisa dhaafana waxa loo bixiyaa dubad, haddii hooyadu muddo dhali weydo, ka dibna uu wiil u calool galo markuu dhasho ayaa loo bixiyaa Raage, halka Inantana loo bixiyo Daaha, taas oo ah Qof la sugayey oo la raagsaday.

Inanta kulansata qurux, wanaag iyo garasha dheerna waxa loo bixiyaa Baxsan, Jamaad, Indho-deeq, Saxarla, Baar, Maandeeq, Haweeya, Midhifla, Xadiyo, Saluugla, Cawrala, ama Dahabo oo ah Shimbir yar oo garbaha ka madow, baalashana ka dahabiya, caddadhuuni, ama Siraad, Dhool oo ah fooda sare ee fadka daruuraha cadcad ee ugu soo hooraya, Wiilashana waxa loo bixiyaa Maydhane, Qorane, Xalane, Miigane ama Hufane,.

Dhinaca midabka wiilka dhasha ee midabkiisu basaliga xiga'na waxa loo bixiyaa Xoosh, Cadaawe, Cawl, sidoo kale, waxa loogu magac daraa cawlka lab, Wiilka ku dhasha midabka madow waxa loo bixiyaa Gadiid, Sugulle, Meygaag, Quulle, Haybe, Geydhe, Inantana Yusur ama Jinow

Inanta loo bixiyo Hibo waxa loola jeedaa galad aan dan gaar ah laga lahayn oo cid la siiyo, Deeqana waa galad aan deyn ahayn oo aad u baahnayd oo lagu siiyey, Inanta aan la qawadin waxa loo bixiyaa saluugla, Ceebla inkastoo ay tahay eray af-carabiya oo la macno ah bayuurla, Cosob'na waxa loogu magac daraa waa goob naqeedii aan wali la'daaqin, halka Ruunna ay tahay meel deegaan ku haboon.

Fillashada wiilka aqoonta badan ama fahmo badan ee wanaagsanna waxa loo bixiyaa Buuni, Samatar, Samotalis, Samakaab, Shar-ma'arke, Inantana waxa loo bixiyaa Samawada, Qumman ama Dhuuxo.

Wiilka ku soo dhasha miisaankiisa oo hooseeya waxa loo bixiyaa Dogox, weyd, inantana waxa loo bixiyaa gaasira, Wiilka soo dhasha isagoo faraxsan oo qoslayana waxa loo bixiyaa Bulxan, ka nugulna, Cabanne, ka qeylada iyo oohinta badanna Qowdhan, ka cadhada badanna Cartan, marka reerka wiil ka baxo ee wiil kale'na u soo kordho, waxa loo bixiyaa Cawil, 

Wiilka ku soo dhasha bar ku taala jidhkiisa meel ka mid ah, waxa loo bixiyaa Barre, Beyle, Inantana Barlay, wiilka ku dhasha buro ku taalla wejigiisa ama jidhkiisa kalena Buraale, ka xaadda badan ku soo dhashana xaad, Inantana xaadsan, haddii timahiisu dib u faydan yihiina Xeyd, wiilka ku soo dhasha mandheerta oo ku marmarana Shaqalle, Inantana Shaqlan. 

Dhaqanka iyo Xiddigiska Q/3aad

Soomaaliduna waxay ku maahmaahdaa "Laba garamay iyo laba gantamay galladi kama dhexayso", taasoo loola jeedo laba gari dhexmartay iyo laba is-dilay asxaani kama dhexayso, maahmaahdanni waxay tilmaamaysaa in haddii ragga Gar-cadaawe dhexmarto ay ku reebi karto calool-xumo hibasho ama hiirtaanyo, waxaanna laga yaabaa inay dad gacal ahaa ama tol ahaa kala irdhoobaan.

Sidaa awgeed bay ragga samataliska ahi had iyo goor ugu taliyaan in garta laga dhigo gar-muslax, marka uu isqabad yimaado waxay ku taliyaan inay fiican tahay in waxyaabo badan la iska dhaafo oo mar walba arrinka korka laga xaadiyo, oo aan hoos wax loo sii qod-qodin, iyadoo ay Somaliduna ku maahmaahdo "Lafahana gur xarogana haka tegin".

Waxa dhacday in ay Laba Nin isku qabsadeen Suldaannimo, ka dib waxay goor barqo ah iskula tageen Nin Xidaariya (Garyaaq), dabadeed waxa uu geeyey geed hadh-subaxeedkii, waxaannu ku yidhi, Galabta haynoo ahaato halkaasna sii fadhiya.

Ka dib, hadhkiibaa wareegay markii qoraxdii subaxnimadii dhaaftay, laakiinse, labadii Nin ayaa mid ka mid ahi halkii la sii fadhiisiiyey ee lagula ballamay fadhiyey oo aan ka kicin bacadkiina ugu soo galay, markaas buu dhididay oo uu haraaday, halka ninkii kalena kolba halka hadhku u wareego ayuu u wareegayey.

Markii ay gaadhay galabnimadii ayuu u yimid Odaygii guurtida ahaa, waxaannu arkay labadii Nin oo midna hadhkii faxaaxsanayo, midna midna halkii saaka hadhku ka tegay fadhiyo oo silic u dhamaaday, Odaygii Xidaariga ahaa ee ay ku yidhaahdeen nakala saar ayaa yidhi, Maxaan idin kala saaraa idinka ayaaba isku garnaqaye, waayo buu yidhi, Ninka bacadka ka kac garanwaayey reerka uu u taliyaa saw jabi-maayo, Ninka kol-ba halka hadhka leh u wareegayey sow kolba halka talada iyo xaajadu reerku joogto ku go'aan qaadan maayo, sidaas buu Ninkii xidaariga ahaa labadii Nin uu ugu garnaqay. 

Sidoo kale, xoolo-dhaqatadu iyagoo ka duulaaya kala duwanaanshaha iyo hab-dhaqanka meertada nololleed ee xoolaha nool ayey ku sargooyeen qaabkii ay u maareeyn lahaayeen xoolaha ay dhaqdaan, waxaannay ku tiraabi jireen, waar Lo'da waadaamo lugudkeedii dhacay ama jir'laa ama jiilaal laaye, ceelka ka soo bax, iyagoo u eegaaya dhinaca xidigiska maalmaha foolka ku soo hayaa waxa ay riman yihiin, inkastoo, iduhu gaar-ahaan wanka sumalka ahi wuu ka duwan yahay baar-qabka ama qoodha xoolaha kale dhinaca taranka.

Xoolo-dhaqatadu wanka sumalka ah kuma daraan laxaha ee way u kal-tiriyaan habeenka sumalka laxaha ay ku sii daynayaan, marka uu rimiyo’na way ka soocaan wanka qoodha ah (Sumalka), waxaannay ku daraan baraarka iyagoo ka taxadiraaya si aanay u dhicin oo aanu u rimin laxahii seegay iyo sabeenaha hanaqaaday.

Sidaas bay dadka aqoonta u leh cilmiga saadaalinta gedgedoonka cimilada iyo guurguurka xidiguhu ugu mooreyn jireen, si aanay ugu beegmin naylaha dhalanayaa xili abaareed, isla-markaana, waxay ku beegi jireen 25-ka caano maal ee ka danbeeya xiliga uu curtay gu’gu inay nayluhu dhashaan dhulkii oo rooban oo baad iyo biyo’ba leh, maadaama Laxaha sidkoodu uu yahay 147- habeen illaa iyo 150-habeen, halkaas ayey xoolo-dhaqatadu kaga go’aan qaadan jireen geedi-socodka noloshooda la xidhiidha hayaanka iyo isbedelka cimilada (roobka, abaaraha iyo dabaylaha).

Gu'ga roobku inta aanu curan waxa laga saadaalin jiray geeduhu in ay manka daadiyeen ama caleenta ay daadiyeen, amaba labadaba ay daadiyeen iyo inkale, waxa kale oo loo eegi jiray moorada ama maalinka gu'gu uu curtay, jihada uu ku curtay, dabeysha uu watay, xawaaraha dabeyshu ku socotay, aminta ama goorta uu roobku curtay, sidaas bay dadkii hore uga saadaalin jireen gu'ga soo socdaa waxa uu rimay yahay barwaaqo iyo abaar....La soco...

Dhaqanka iyo Xiddigiska Q/2aad

Dhaqanka reer guuraanimada ee Lo'laydu neefka saca ah ee lamaan, haddii uu ku soo beegmo xilli abaareed oo aanu haysan biyo iyo baad uu ku noolaado, Lo'laydu neefka weysha ah ee saca ku lamaan way ka gowrici jireen, si aanay labadooduba u leedin xilliga lagu jiro abaarta.

Dhinaca xidigiskana xoolo dhaqatadii hore waxa ay odhan jireen, xidigta habarteed waa waabariis, waabay ku bilatayoo, ama weysha qalo bay ku odhan way tibaaq dhigiye, ama weelka culo bay ku odhan iyo wacad Eebe.

Waanna sababtii ay ku soo baxday Maahmaahdan Sidiggi daad kama talowdo baa la yidhi, waxa la yidhi, Laba nin oo lo'lay ah oo lo'doodu xerro kuwada jirtay, ayaa waxa soo food saartay abaar aad u xumeyd, labadoodaba waxa u xerraysnaa laba Sac oo irmaan, waxaannay isla garteen in labada weylood mid ahaan ay ka gowracaan labada Sac, isla markaana, ay ku sidkaan weysha hadhay labada Sac ee irmaan, markii ay abaartii ka jabtay ee dhulkii barwaaqoobay ee ay xoolihii intii hadhay ay heleen biyo iyo baad ku filan.

Isla markaana ay weyshii yareyd qurux badnaatay ayey labadii nin isku qabsadeen, waxaannay iskula tageen nin xidaariya oo garyaqaan ah in uu u garnaqo, nooca gartan garyaqaankanni uu isticmaalay waxa loo qaadaa laba qof ama wax ka badan, inkastoo cidna ay ku jiifsato, cidna ay u sed-buriso, had iyo goorna marka uu isqabad yimaado, waxa lagu taliyaa in ay fiican tahay in waxyaabo badan la iska dhaafo oo mar walba arrinka korka laga xaadiyo, taasoo ay ujeedadeedu tahay in si doqoniimo ah oo fool xun aan loo xisaabtamin.

Ninka garta naqayaana wuxuu yaqaanay nooca gartu noqonayso iyo waxa ay ku dhamaanayso, Soomaalidu waxa ay ku maahmaahdaa, Garna garteeda ayaa lagu doonaa, mandheerna garkeedaa lagu doonaa", taasoo loola jeedo, maadaama garuhu ay badan yihiin, in dhibaato walba xal u helisteeda lagu furdaamiyo garta ay yeellan karto ee ku haboon.

Ninkii xeerbeegtida ahaa ayaa weyshii yareyd ee labada nin isku qabteen ku soo xidhay keyn ku taalay gebi ka durugsanaa doox xilli cirku uu rimanaa, labadii sacna ay daaqayeen gebiga dhinaciisa kale, markii uu dooxii soo rogmaday ee ay biyihii yaraadeen, ayey weyshii yareyd muuso nowday, labadii Sac mid ka mid ahi wuu iska daaqayey, sacii kale'na markuu codkii weysha uu maqlay, ayuu u soo kicitimay dhankii uu dhawaaqa ka maqlayey, ka dibna, dooxii oo uu daadkii socdo ayuu isku dhex tuurtay.

Ninkii xidaariga ahaa baa yidhi, murtidan noqotay maahmaahda, Sidiggi daad kama talowdo.

Gartan uu u isticmaalay xal u helisteeda waxa la yidhaahdaa Gar-kala dareeris, maaha mid loo eego caddaalad, laakiinse, waxa ay u eeg tahay xal ama Garta loo yaqaano Gar muslax, isla markaana Ragga had iyo goor Garta caynkaas oo kale ah wax ka qabtaa, waa Ragga ku sifooba Sammotalisnimada, maadaama oo aynu hore u soo sheegnay in noocyada garuhu ay badan yihiin oo mushkilad walba xal u helisteeda lagu furdaamiyo garta ay yeelan karto ee ku haboon.

Ninkaa xidaariga ahaa ee labada nin u gar-naqay, haddii garta uu ka dhigi lahaa Gar-muslax may noqoteen, sababtoo ah, Gartan marka loo eegayo dhinacyada loo gar-qaadayo cidna ma’qadiso, waxa la qaybiyaa waxa la isku hayey waxa uu yahay, markaas weyshii yareyd laba umay qeybsanteen, sidaa awgeed, isagoo xalka ka eegaaya ayuu u isticmaalay Gartan loo yaqaano Gar-kala dareeris, inkastoo la yidhaahdo Gar-muslax dabeecadaha ay leedahay waa mid aan keennin wax caqiibo-xumo ah, oo aan dhantaalin toliimada, gacaleedyada, xidid-tinimada iyo saaxiibtinimada.

Dhaqanka iyo Guurguurka Xiddigaha

Qormadeenan taxanaha ah waxa aynu ku soo qaadan doonaa sheekooyinkeenii halaasiga ahaa, murtideenii, Dhaqanka iyo Guurguurka Xiddigaha.

Dadka reer Somaliland waxay hodan ku ahaayeen dhinaca xiddigiska,  dhaqanka iyo hawraar ku salaysnayd tix-suugaaneed, tiraab ku qotontay hiddo-samida dhaqankooda suuban, weedho iyo murti hal-muceedkeedu ku dhisan yahay nuxur kana hooseeya tixaha la tiriyo, kana sareeya hadalka af-maalmeedka ee la yidhaahdo,, Odhaahda, iyo sidoo kale,  Hal-ku-dhegyo, Hal-qabsiyo, Hal-haysyo Hal-muceed, Halxidhaalayaal, Googaalaysi, Carabjalaqsi, Sheekooyin dhaqan iyo Maahmaahyo leh ereyo cuddoon oo ay ku dhidban yihiin tiraab ku socota hannaan iyo hab-dhac toolmoon, sarbeeb humaag maldahan oo midhaha ku duugani ay xambaarsanaayeen muuqaallo dhab ah, kuwaasoo u jeedooyinkooduna ay ku sar iyo jaan go’naayeen, waayo-aragnimo aqooneed ee ay ka soo dhaxleen geeddi-socodkii ged-gedoonka hayaanka waayihii nololeed ee ay soo mareen waagaas.

Haddana, Dhaqanka kuma koobnayn oo kaliya, fanka, dharka, falsamida, qoraaladda, caadooyinka, suugaanta, ciyaaraha hiddaha iyo hagayaasha lagu tilmaansado sooyaalka taariikheed ee soo jiray, balse, dhaqanku waa tiir ka mid ah tiirarka nolosha iyo xuquuqda hab-nololleedka aasaasiga ah ee qofka bani'aadamku uu leeyahay.

Waxaannu  qeyb ka ahaa dhaqanka  nolosha reer guuraanimada iyo beerqodatada, kuwaasoo xilliga ay hawl qabanayaan ama guri ay dhisayaan ama ceel ay shubayaan ama beer ay falayaan'ba, waxay is weydaarsadaan oo ay darandoorriyaan hees hawleedyo ay isku illowsiinayaan daalka, xilliga ay timaado baahi guur raggu waxa ay ku cabiraan guux, halka haweenkuna  ay ku cabiraan buraanburka, marka reer cusub aroos loo yagleelayo'na waa loo mashxaraddaa, waxaanna lagu soo galbiyaa heellooyin iyo ciyaaro,  Ilmaha sebiga ahna hees baa lagu sabaa oo lagu seexiyaa, afartan-bixiisana heesbaa lagu gardaadiyaa, xilliga colaadda iyo dagaalkana lagu jirana geeraar iyo gabay baa gulufka lagu kexeeyaa,  xilliga Barwaaqada  iyo badhaadhahana ciyaarbaa lagu muujiyaa.

Marka la xidhanayo heshiis iyo nabadna,  hadalka waxa  lagu furaa  geeraar, haddii waano iyo dardaaran noqotana dhegguhu waxay u nugul yihiin in ay maqlaan gabayada iyo heesaha, taasi waxa ay ina hoggo  tusaysaa mudnaanta qeybaha kala duwan ee heellooyinka, ciyaaraha dhaqanka, tixaha iyo murtidu inteeda kale ay u leeyihiin nolosha aadamaha.

Fankuna waa qaamuuska kaliyaata ee dhaqanka iyo luqadda aynu leenahay inoo keydiyey, si  bulshadu jiilba jiil ay iskaga sii dhaxasho,  marna waa muraayadda lagu cabirro himilada aynu hiigsanayno,  doonisteena,  diidmadeena, xaaladda taagan, tagtada iyo timaaddaada inagu soo fool leh ee dhinaca  nolosha...La soco....

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan,  haddaba, weydiintanni waxay daaran tahay, Nin baadidoon ah ayey ka soo hor baxeen saddex nin oo socoto ahi, salaan ka dib, waxa uu weydiiyey xoolo baadiya inay arkeen iyo in kale, mid ka mid ah saddexdii Nin ayaa ku war celiyey, baadidaasi neef geella, oo awr ah, oo ratiya, oo raran ma'ahaa, Ninkii baadidoonka ahaa ayaa yidhi, Haa, Ninkii labaada ayaa isna yidhi, Awrkaasi il ma'la'aa, Ninkii baadidoonka ahaa baa yidhi, Haa wuu il la'aa, Ninkii saddexaad baa yidhi, Awrkaas ratiga ahaa ma'dabo la'aa , Haa buu haddana yidhi ninkii baadi doonka ahaa.

Saddexdii nin ee socotada ahaa mar kaliyaata ayey yidhaahdeen Maanu arag neefkaa baadida ah, Ninkii baadidoonka ahaa himiladii uu ku baadidoonaayey helitaanka awrkiisa way af-jarmatay, isagoo u aanaynaya in ay nimakani og yihiin awrkiisii halka uu ku sugan yahay, wuu iska soo daba galay, markii ay soo gaadheen Tuulada Ceel sheekh, ayey maqaaxi yar ku yara nasteen iyagoo ka dalbaday qaxwe, ayuu ninkii baadidoonka ahaana soo galay makhaaxidii oo rag badan oo akhyaar ahina fadhiyaan.

Waxaannu yidhi Ninkii baadidoonka ahaa saddexdan Nin gar baan u leeyahay ee iga dow saara, waxaannu ka sheekeeyey wixii ay is yidhaahdeen, Weydiinteenu waxay daaran tahay Ninkii baadidoonka ahaa kamuu gar helin nimankii socotada ahaa, Illaa iyo haddan qofna kumuu guuleysan sababta ay garta u heleen saddexdii nin ee socotada ahaa???

Hal-xidhaalle

 Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan,  haddaba, weydiintanni waxay daaran tahay tirada goobada koowaad iyo ta labaad ee gudban  marka la isku geeyo ina siisa wadarta  8,  tirada goobada koowaad iyo ta saddexaadna ee dhereran tirada  marka la isku geeyo ina siisa wadarta  13, tirada goobada labaad marka loo geeyo goobada afaraadna ee dhereran ina siisa wadarta 8, tirada goobada saddexaad marka laga gooyo goobada afaraad ee gudban ina siisa wadarta 6,  waa imisa  tirooyinkaasi ?? illaa iyo haddana, qofna kumuu guulaysan!!

MFQoti

Hal-xidhaale

 

Weydiinta Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin war-celin sugan,  bulshada waxa ugu khatar badan laba qof oo ay dadku u badan yihiin, kuwaasoo kala ah mid wuxuu garanayey ka aamusay iyo mid ka hadlaya waxaannu garaneyn, haddaba, weydiintanni waxay daaran tahay, Alle ha u naxariistee Mudankii dhidibbada u taagay Jamhuuriyadda Somaliland ayaa i'fahamsiiyey laba ka mid ahaa 99-magac sife ee uu leeyahay Alle (sw), Qafuur iyo Qafaar, Alle (SW) waa dhaafaha danbiyada dhaqdhaqaaqa jidhka iyo carabku uu sameeyo, waa Qafuur, Qafaarna waa dhaafaha danbiyada uu qofku hoos u yidhaa ee maanku uu sameeyo, illaa iyo hadda qofna kumuu guuleysan inuu nafahmsiiyo 97-ka sife magac ee kale? Yaa liibaanay oo afsoomaali nagu fahamsiiya bishaa ramadaan?

MFQoti

Hal-xidhaale

 Hal-xidhaale Aqoon korodhsi

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, haddaba, weydiintanni waxay daaran, Geed Liin macaan ah ayaad ka soo goosatay tiro midho liin macaan bislaatay oo ku yaalay geed, waxaanna kaa horeeya saddex kadin, kadin kasta oo aad sii marayso hortiisa waxa fadhiya Nin illaalo ah, waxaanna lagu yidhi tiradii aad soo goosatay ee liinta ahayd kala badh kadinka hortiisa dhig, isla markaana Ninka ilaalada ah jeex liin ah sii, kadinka labaadna sidaas oo kale, ka saddexaadna sidaas oo kale, marka aad ka gudubtid waa inay kuu soo hadhaa hal liin ahi

Weydiinteenu waxay daaran tahay, Waa imisa tirada Liinta aad ka soo goosatay Geedka??? Illaa iyo hadda qofna kumuu guuleysan tirada midhaha liinta ah ee uu geedka ka soo goostay Qoti???

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, saddex nin ayaa wada-lahaa goob cuntada bisil lagu iibiyo, saddexda Nin mid ka mid ah inta uu aroortii shaqada soo galo ayuu duhurkii ka rawixi jiray, midna fiidka ayuu ka riwixi jiray, ka saddexaadna habeenkii buu shaqeyn jiray, haddaba weydiinta hal-xidhaalahanni daaran tahay waxa weeye.

Maalin maalmaha ka mid ah, markii uu soo shaqo tagay aroornimadii mid ka mid ahi saddexdii nin, ayaa maqalkii lacag ku jirtay inta uu in leeg ku daray ayuu kala baxay 20-shillin, kii labaadna markii uu yimid, ayuu maqalkii lacagtii ku jirtay inta uu in leeg uu ku daray, ayuu kala baxay 20-shillin, ninkii saddexaadna markii uu yimid shaqadii ayaa lacagtii maqalka ku jirtay uu in leeg ku daray, waxaannu maqalkii kala baxay 20-shillin, ka dibna, maqalkii waxa uu joqday faaruq, markaa imisay ahayd lacagta ku jiray maqalka??

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, haddaba, weydiintanni waxay daaran, Geed tufaax ah ayaa lagu yidhi waxa aad ka soo goosataa tiro midhaha tufaaxa ah ee ku yaala geedka, waxaanna kaa horeeya 7-ba webi, webi kasta oo aad ka talaabaysaana, waa in aad

ku ridaa kala badh tirada tufaaxa aad geedka ka soo goosatay, isla markaana,

 marka aad ka tallowdo webiga 7-baad, waa inay kuu soo hadhaa Hal tufaax ah.

Weydiinteenu waxay daaran tahay, Waa imisa tirada tufaaxa aad ka soo goosatay Geedka??? Illaa iyo haddan qofna kumuu guuleysan tirada midhaha tufaaxa ah ee uu geedka ka soo goostay???

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, tiro shimbiro ah oo geed hoostii ka qadhaabsanaya ayey mid ka mid ah u duushay koox shimbiro ah oo ku laydh-sanaayey geedka guradiisa, waxaannay ku tidhi iska warama shimbirayahow 100-ka ahi, mid ka mid ah shimbirihii saarnaa geedka dushiisa, ayaa ku tidhi: 

Anagu ma'nihin 100, laakiinse, intaanu nahay in leeg marka nalagu daro, ee badhkeed lagu daro, ee nuskeed lagu daro, ee kooxda geedka hoostiisa fadhida lagu daro, ee adiga lagugu daro ayaanu 100-nahay, waa imisa tirada shimbiraha dul-saarnaa geedka dushiisa iyo kuwa hoos fadhiyey geedka hoostiisa.???

Bye.M.F.Qoti

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, haddaba, weydiintanni waxay daaran tahay tirada goobada koowaad iyo ta labaad ee gudban marka la isku geeyo ina siisa wadarta 8, tirada goobada koowaad iyo ta saddexaadna ee dhereran tirada marka la isku geeyo ina siisa wadarta 9, tirada goobada labaad marka loo geeyo goobada afaraadna ee dhereran ina siisa wadarta 8, tirada goobada saddexaad marka loo geeyo goobada afaraad ee gudban ina siisa wadarta 9, waa imisa tirooyinkaasi ?? illaa iyo haddana, qofna kumuu guulaysan!!

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, haddaba, weydiintanni waxay daaran tahay gabadha la furo waxa loo yaqaan Carmal, laakiinse, haddii Nin labaad uu guursado oo la furo iyo haddii Nin saddexaad uu guursado oo la furo maxaa loogu yeedhaa magac ahaan??, 

Sidoo kale Ninka mar gabadh furay, haddana gabadhii labaad ee uu guursaday furay, haddana gabadhii saddexaad guursaday ee furay, saddexdaasiba magac bay leeyihiin sheeg haddaad garato?? illaa iyo haddana, qofna kumuu guulaysan!!

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, Laba nin oo aad saaxiib u ahaa ayaa minyareystay laba hablood oo ay kala dhaleen, hablahaas oo la kala odhan jiray Sagal iyo Hibo, isla markaana, Hibo waxa ay u dhashay wiil yar oo loo bixiyey Cali, halka ay sagalna ay u dhashay gabadh yar oo loogu yeedho Caasha, haddaba weydiinta falcelintan waxa ay daaran tahay, Cali iyo Caasha miyey is gayaan? Haddii Falcelintaadu tahay isma gayaan, haddaa maxay isku yihiin Cali iyo Caashi? Haddaba, wey is gayaan mooyaane illaa iyo hadda laguma guulaysan???

Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, hadaba, weydiintanni waxay daaran tahay saddex bisaddood ayaa culayska wadartoodu uu dhan yahay marka la isku geeyo 12-kg, halka marka la isku geeyo culeyska mid ka mid ah bisaddahaas iyo culeyska shimbir'na uu culeyskoodu noqonayso 5-kg, isla markaana, haddii dacawada culeyskeeda laga gooyo culeyska shimbirtaasna uu noqonayo wadartoodu culeys dhan 99-kg, haddaba, haddii la isku geeyo mid ka mid ah culeyska bisaddahaas oo loo geeyo culeyska hal dacawo, oo loo geeyo culeyska hal shimbir, waa imisa wadarta culeyskoodu?? illaa iyo haddana, qofna kumuu guulaysan sidii xal loo helli lahaa wadarta culeyskooda?

Hal-xidhaale

 Aqoon-korodhsi Hal-xidhaale

Weydiinta hal-xidhaalahan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, hadaba, weydiintanni waxay daaran tahay saddex Diig ayaa culayska wadartoodu uu dhan yahay marka la isku geeyo 8.4-kg, halka marka la isku geeyo culeyska mid ka mid ah Diigagaas iyo culeyska Bisaddan uu culeyskoodu noqonayso 7-kg, isla markaana, haddii Sengaha culeyskiisa laga gooyo culeyska Bisaddanna uu noqonayo wadartoodu culeys dhan 81-kg, haddaba, haddii la isku geeyo mid ka mid ah culeyska Sengaha oo loo geeyo culeyska hal Bisadda oo loo geeyo culeyska hal Bisadda, waa imisa wadarta culeyskoodu?? illaa iyo haddana, qofna kumuu guulaysan sidii xal loo helli lahaa wadarta culeyskooda?

Hal-xidhaale

Weydiintan Dhako faarka ahi, hadda maba'durugsana, haddana qofna muu hellin falcelin sugan, Aniga iyo Afadeydu waxaannu dhalnay saddex wiil, saddexdii wiilna waxay sii dhaleen midki8ba innan iyo inan, dhamaan qoyskaygu in uu ka kooban yahay 11-qof oo kaliya mooyaane,  illaa iyo haddana laguma guuleysan tirada qoyskaygu uu ka kooban yahay.?

Warsidaheena Nayruuska oddoroska xidigiska ee sannadlaha ah ee aan qoro ayaa u dabaaldegaya sannad-guuradii 12-aad.

 Warsidaheena Nayruuska oddoroska xidigiska ee sannadlaha ah ee aan qoro

ayaa u dabaaldegaya sannad-guuradii 12-aad.

Garasho Eebaa iska leh, isagaanay u sugnaatay xukunka kownkan, maamulkiisa iyo qadarkiisana cidina lama wadaagto, duniduna waxay ku joogtaa amarka awooda Eebe,  Rabigeen ayey u sugnaatay aqoon iyo cilmiba, waxaanu ku tilmaamay Aadamihiisa intuu ku manaystay wax kooban.

Haddana, Aadamuhu ma’daayo saadaasha iyo odoroska mustaqbalka, waxaanay jeclaystaan inay wax ka ogaadaan wakhtiga fooda ku soo haya ee la xidhiidha waayahooda, balse, umay fiirsan dhibta ku jirta ogaanshahoodaasi, sababtoo ah, uma-adkeysan karaan, haddii ay xogogaal u noqon lahaayeen ayaamaha ku soo foolka leh noloshooda saamiga ay ku leeyihiin farxad iyo naxdin.

Balse, ku dhaqanka saadaasha xidigaha waa mid ku saleysan qaab-nololeedka bulshaweyntu ugu sahamiyaan beerahooda, xoolahooda iyo noloshoodaba, waxaana arrimaha guur-guurka xidigaha wax laga weydiiyaa dad khibrad gaar-ah u leh, taasoo ay ku falanqeeyaan isbedelka cimilada, hawada, bad-maaxida, dowladaha.

Inta aynaan u gudogalin guur-guurka  xidigahan isku-sidkan ee curashada gu'gan cusub ee 2024-ka, balse,  sannadkan sii galbanaya intii aynu ku jirnay, dad badan ayaa ii weydiin jiray, ka waran Madaxweynaha Mudane, Muuse Biixi Cabdi,? waxaan ugu war-celin jiray, waa Madaxweyne Qaran oo daacad ahe, ha'lala shaqeeyo, intaas kuma qancaane waxay isii weydiiyaan, miyaanad la socon xaaladdan dalku uu marayo,? waxaan ugu war-celiyaa, Madaxweynaha maaha ee waa sannadkan, iyagoo la dhacsan oo aad u qoslaya ayey iga tagaan.

Haddaba, maaha wax lala yaabo in aynu sii falanqayno aayaha gu'gan foodda innagu soo hayaa waxa uu riman yahay, sidaa awgeed baynu male aadame ku male’awaalno, Oddoroska aayaha curashada gu'an cusub ee 2024-ka, waxaanna la odhan jiray, “Waxaanu u eegnay Mooro, Meere iyo Maalin,”

Sannadkan xilliga jiilaalku waxa uu ku curtay maalin khamiis ah, sannadkan cusubna waxa uu ku curtay maalin isniineed, waxa la odhan jiray waa xilli loo dabaal-degayo soo celinta iftiinka, iyadoo la yagleeli doono talaabooyin cusub,  lana dhiiri-galin doono dedaallada cusub ee la qaadi doono, la arkee iftiinkaas ulashadiisu in ay noqoto isbeddel ka tisqaada dhamaan gayiga aynu ku nool nahay,  sidoo kale, waxa muhiim ah in loo diyaargarow khalkhal ku yimaadda qulqulka korantada, maalmaha qabowguna way sii daba dheeraan doonaan.

Sannadkan waxa uu saameyn xooggan ku yeelan doono dhinaca Biyaha, waxaynu maqli doonaa xasillooni iyo degannaansho ka dhasha barafka ka dhacaya jiilaalka aduunka.

Dhinaca Dowladdaha:- Dowladduhu xilligan waxa ay ku sugan yihiin, sidii iay kor u qaadi lahaayeen horumarka maaliyaddeed, dowladdnimada, iskaashiga, siyaasadda, ganacsiga, qalabka casriga ah, qalabka sirdoonka ee macmalka ah  iyo kaabayaasha dhaqaalaha.

Waxa la horumarin doonaa oo loo subkiy doonaa wadajirkii- basaastay, wacyigalintii, murtidii  iyo awooddii gudaha,  helitaanka nidaamkan cusub ayaa beddeli doona nidaamyadii hore, waana waqtigii la fududayn lahaa nadiifinta hawada iyo soo saarista awoodda walxahan dabiiciga ah.

Somaliland:- Marka aynu eegno wada-jirkii aynu iskaga tagnay, waxa jiheeyey awooddii abaabulneyd ee dibeddaha inagaga timid iyo shaqsiyaadkii is bidayey in ay awood ku lahaayeen dowladda gudaheeda, waa mid aynu ka baranay aqoon,  iftiinkaas iyo dhawaaqaasina waxa uu daawo u noqday rubaddeena.

Tamarta dihan ee laga sameeyo dhagaxaanta dab-keydiyayaasha ee ku badan dalkeena iyo tamarta hawadda aynu neefsanno, waxa ay dabooli doonaan awooddo badan, sababtoo ah Warshaduhu waxay ka guuri doonaan ku tiirsanaanta dibadda ee tamarta shidaalka laga soo saaro dhulka.

Waxa loo guuri doonaa  awoodda qulqulka dabka lagu keydiyo kulka qoraxda ee dhaliya walaxda iftiinka, dabeysha iyo biyaha, inkastoo biyaha laga helay xaddi yar oo hawo ah, haddana quwadda qoraxda iyo dabaysha ayaa ah tallaabada xigta ee horumarka bini'aadamka, balse,  ugu dambeyntana waa la baabi'in doonaa qeybo badan oo ka mid ah tamarta loo adeegsado iftiinka iyo dhawaaqa 2043-ka.Runtana Allaa og.

Dhinaca Siyaasadda: - Waxa la arki doonaa fikraddaha isbeddel-doonka ee xag-jirnimada ah inay soo dhex-mari doonaan cid kasta oo aynu xidhiidh dhow la'leenahay, Xisbiyada iyo isgaadhsiintaba, la arkee kooxo yar-yar oo ka kooban shakhsiyaad ayaa isku iman doonaa si ay u abuuraan bulsho saameyn ku leh nabadda, wadanoolaanshaha iyo wadajirka, isla markaana nidaamyada lagu  xakameynayo ee ay wadaan sirdoonka macmalka, waxa ay u muuqan doonaan kuwo kor u kacaya, waxaanna loo baahan yahay fikir hal-abuur oo lagaga gudbo xaaladdaahaas oo dhan.

Sannadkan cusub illaa horaanta sannadka 2025-ka,  muddadaas aynu ku dhex jirno, waxa  la arki doonaa dib-u-noqosho badan iyo ismaandhaaf  ka dhex dhici doona kuwa taageera xisbiyadda siyaasadda,  nasiib darro'se, odhaahyada gardarada ah iyo ficiladda dagaalka ah ee kakan ayaa laga yaabaa inay sii faafto wakhtigan fooda inagu soo haya, inta aynaan si wada jir ah u fahmin in aynu u baahannahay habkii aynu kaga gudbi lahayn xaaladdan, marka aynu si wadajir ah u fahamno ujeeddada ku lamaan ayeynu xal waara ka gaadhi doonaa.

Guud ahaan jihadu waa dadka da'doodu weyn tahay ee waayo-araga ah, waa kuwo leh mas'uuliyad shaqsi ahaaneed  oo dheeraad ah, hal-abuurnimo, kuna tiirsan qaab dhismeed awoodeed  oo fahmaysa sida loo isticmaalo fikradaheena, waa in la hawl-galiyaa, kuwa cibaadeystaa waa in ay abuuraan midho-dhal wanaagsan.

Dhinaca kale,  collaadihii ka aloosnaa bariga ayaa iyana lagu xalin doonaa sidii loo damiyey colaaddihii dagaalkii-sokeeye ee  dhacay hilaadii gugii 1995-kii, waxa kale oo la filan jiray dib-u-soo noqoshada halgankii taariikhiga ahaa ee u dhexeeyey, kuwii hore iyo kuwa cusub, hiddaha iyo hal-abuurka, bidix iyo midig. Runtana Allaa og.


Dhinaca Doorashooyinka Madaxweynayaasha:-  Doorashooyinka Madaxtinimada iyo go'aamada siyaasaddeed ee aduunka waxa ay ku milmi doonaan saameynta dunidii hore, ka hor inta aynaan si buuxda ugu biirin aduunkan cusub, waxaa dhici karta in qofka aynu isleenahay waxa uu u sharaxan yahay Madaxweynaha aanu noqon doonin mid haba yaraatee isu soo sharaxaya, Madaxweynena kama noqon doono qof hore iskaga soo sharaxay xisbi siyaasaddeed in uu yahay murasharax u tartamaya jagada doorashada Madaxweynaha, balse, Madaxweynaha la dooranayaa waxa uu noqon doonaa qof aynaan ka filayn in uu dalka Madaxweyne ka noqon doono dhamaan aduunka oo dhan,, waa in aynu garanaa in ay jirto awoodo kale oo ah dhinaca  "Carshiga." Runtana Allaa og.

Dhinaca awooddaha xukunka waa in aan la isticmaalin awood xad-dhaaf ah,  hogaamiyayaasha Dowladduhu, hoggaamiyayaasha xisbiyada siyaasaddu, shirkaduhu, Goobaha caafimaadka, xiddigaha kubaddaha, warshadaha, qoob ka ciyaarka iyo madadaalada, intaasiba waa in aanay xukunkooda u isticmaalin awood xad-dhaaf ah.



Ganacsiga:- kaabayaasha dhaqaalaha dibadda qun yar qun-yar buu hoos u dhac ugu iman doonaa, waxaannay horseedi doontaa in ganacsiga ay u jeexi doonto jiho cusub, Khayraadka ayaa u muuqan doona in la  balaadhinayo, waxa la abuuri doonaa  kobaca beerista midhaha, dhaqaalaha cusubna waxa wax lagu kala iibsan doono lacagaha saadka, edahabka, iwm.

Suuqyadii Maaliyadeed,  banaan baxyadii, Dib u noqoshada Siyaasaddeed ee lama filaanka ahayd ayaa kor iyo hoos u kici doona, jihooyin midba mida kale ka soo horjeedo, waxaannay  u nuglaan doonaan dib-u-noqosho degdeg ah.



Oddoroska xiddigiska ee gu'gii hore, ayaan si weyn uga hadlay xiisaddaha ka dhalan doonta xudduudaha qaranka, isla markaana kooxo dad ah oo isku tagay ay sheegan doonaan xudduudo shaqsi ahaaneed ama mid qabiil,  dadkuna ay dareemi doonnaan in arrintaasi ay ku xidhan tahay wax awooddooda ka baxsan iyo  in  isbeddelado ku iman doonaan, dawladdaha, shirkadaha, dhaqaalaha, siyaasadda, suuqyada ganacsiga iyo deegaanka (Tixraac faahfaahinta),https://mfqoti.blogspot.com/2023/02/nayruuska-saadaasha-sannadka-cusub-2023.html?m=1

Sidoo kale digniintii dabiiciga ahayd ayaa hoos u dhigtay jihooyinka isbeddelay muddadii ay dhaceen, gubashadii suuqyadda, dabkii duur-joogta, fatahaadihii, duufaannadii, dhulgariirkii, colaaddihii, inkastoo aan si weyn loo sheegin warkaas, waxa jiray roobab mahiigaan ah oo sababay in ay  fatahaan wabiyaddii ku yaalay dhowr wadan, colaaddii ka aloosneyd buqdharkeyn, nasiib wanaag, saaxiibkay waa nabad illaaliyihiisii mooyaane, Allow fasax farxad leh, barako leh, nabad, caafimaad qab, tamar iyo miyir-qab nooga yeel 2024!










 

SUUGAAN-AFEEDKA

Suugaan afeedka leh (Tiraabta) xaraf raaca qaafiyadda gabayga oo kale, laakiinse aan lahayn miisaanka maansada, sida. Af iyo adin, Bari iyo bugux, Bad iyo barri, Bur iyo baad, Babac iyo bannaan, Bello iyo baas, Bashbash iyo barwaaqo, Tar iyo taran, Tiro iyo tayo, Tix iyo tiraab, Jiib iyo jaan, Jiif iyo joog, Juuq iyo jabaq, Xeer iyo xeegaan, Xillo iyo xoolo, Xoog iyo xeelad, Dan iyo duco, Dooc iyo dareen, Dadan iyo daalacan, Diif iyo diihaal, Dad iyo duunyo, Dabiyo dacal, dub iyo diir, Raq iyo ruux, Rug iyo raas, Rug iyo rays, Rag iyo rabi, Sol iyo saan, Surqan iyo sadan, Silic iyo saxarriir, Sad iyo Saad, Shaqal iyo shibane,, Sheeko iyo shaahid, Dhaweeye iyo dhameeye, Dhib iyo dheef, Cad iyo caano, Ciil iyo cadho, Cid iyo ciirsi, Caruur iyo ciroole, Cajab iyo Cajiib, Gar iyo gardaro, Gaban iyo ga'ban, Guux iyo gariir, Garbaaralay iyo garangoorlay, Garlay iyo garowshiyo'lay, Qaylo iyo qaxar, Qudh iyo qoon, Fud iyo faar, Fal iyo fal-kaabe, Faanle iyo faro-boodhle, Kafan iyo karwo, Kaaf iyo kala dheeri, Kas iyo ka'ma, Mag iyo mowlaxo, Magan iyo mooro, Mug iyo miisaan, Milad iyo markhaati, Marag iyo mudaac, Madax iyo mijo, Mudan iyo marwo, Mood iyo maal, Muduci iyo mudaaci, Maaweelo iyo madodaallo, Miyi iyo magaalo, Mariin iyo masruuf, Maqal iyo muuqaal, Magac iyo magac u yaal, Miyir iyo maan, Mutaxan iyo maldahan, Nin iyo naag, Werwer iyo walaac, Waligay iyo waaqay, War iyo wacaal, Warsan iyo weedhsan, Wiil iyo walaal, Hal iyo hawraar, Hiil iyo hoo, Hadal iyo hugun, Habow iyo hubanti, hoow iyo hee, ..

 Qoraa Maxamed Faarax Qoti

 

 

 

 

  

 

 

Kabo-gashiga, Geela iyo Haweenkaba waa la hiddo raacaa.

 

Doollow kama tagana guurku adigoo cagaagan oo doonaaya inaad iibsato caggo-gashi, maaha inaad eegto quruxda qaab muuqaaleedka caggo-gashigu u sameysan yahay, wacnaantooda iyo qiimahooda, balse, waa in aad eegtaa cagogashigaas in ay ku leeg yihiin, sababtoo ah, haddii aad iibsato caggo-gashi ka weyn qiyaasta cagtaada, waa inaad u diyaar garowdaa in aad la'luudo jiiditaanka culayska caggo-gashigaas, waxaan xasuustaa qaar badan oo cagta jiidaaya oo ay ku adag tahay inay gaadhaan aayahooda, 

Murti baa tidhaahda, Caggo-gashi kaa badan iyo tolba waa la iska dhex socdaa, taasoo loola jeedo in dadka tolka ahi ay iskugu jiraan dad isku dhafan oo kala ah, geesi, fulay, deeqsi, bakhayl, fariid, hoori,gurabaasle, doqon, halyeey iyo xidaari, markaa qofkii doona tol wanaagsan, tol la'aan buu mutaaye, oo lama wada helli karo tol wada halyeey ah.

Haddii aad iibsato caggo-gashi ka yar qiyaasta cagtaadana, waa inaad u diyaar garowdaa inaad dareento xannuun aad u badan, waxaan xusuustaa dad badan oo dareemaaya xanuunkan aan dhammaad lahayn, oo jecel inay kabaha iska siibaan balse, ay ku adag tahay, waxaad arkaysaa kuwo xidhan kabo qurux badan oo markii ay cagtooda ku tusaan aad ku arkayso nabarro badan, haddaba, culays kasta iyo dhib kasta oo ay leeyihiin caggo-gashigu, waxa hubaal ah in aad iska tuurayso.

Wiil kasta oo ka soo jeeda qoys la'dan, ama caqli badan amaba Gabadh kasta oo qurux badanni maaha taadii, balse, waa midda ku xurmaysa ee aad is fahmaysaan, ee aaminsan in aad wada-jiraysaan inta ka hadhay safarkaaga nololleed, waxa muhiim ah in aad ogaato jihada noloshu u socoto, ka hor inta aanad ku hamiyin in aad yeelato xaas aad ka soo garab toosto.

Waxa jira goobo badan oo kuu sheegaaya in ay hayaan caggo-gashi caruureed, dhalin-yaro iyo kuwo waayeelba.

haddana dhamaan cabir qiyaaseedka caggo-gashiga lagama helo goob qudhaata, waxaanna jira goobo lagu iibiyo caggo-gashiga la fuulo, kuwo degan, kuwo fudud, kuwo badda, barafka iyo caggo-gashiyada ciyaaraha kala duwan.

Marka aynu ka nimaadno caggo-gashiga ku leekaada, waxa haboon in aad ogaato shirkadda iyo dalka lagu sameeyey, isla markaa aad kala tashato qofka kuugu dhow ee aad doorbidayso in uu kaa aragti dheer yahay, Alle ha ina barakeeyo dhamaanteen.