Date: 23rd/ July/ 2016
Fursad marka loo geeyo khatar wadarteedu waa khilaaf,
waxaana aad u adkaata sidii loo arki lahaa muuqaalka fursaddaas, balse, waxa muuqata
khatarta oo kaliya.
Khilaafku waxa uu ku lug yeeshaa geeddi-socodka
nabadda iyo wada-noolaanshaha degenaanshaha bulshada, sababaha keena isku-dhaca
amma khilaafka waxaana lagu tilmaama mid halgameed, mid siyaasadeed, mid
jinsiyadeed, mid shaqsiyadeed, mid shaqo, mid mucaaridnimo, mid iska caabineed,
mid dhaqaale, ama ha noqoto fikrado
bilaa ujeedo ah, muranno khiyaali ah oo si ula-kac ah la iskaga soo
horjeedo, amaba kuwo ka dhasha
qeexitaanka qiimeynta nidaamyada, tartamo
faragalineed oo lagu wiiqayo qorshayaasha sidii ay dannahooda ugu heli laahaayeen,
Dhammaan arrimahaasi waxa ay ka mid yihiin
xaaladdaha khilaafku leeyahay, ha noqoto, kuwo laga gaadhay guul oo ku
dhammaada heshiis amma kuwo sii daba-dheeraada oo qaarkood ay sababaan
rabshaddo iyo qaab-dirireed, taasina waxa ay ku xidhan tahay oo kaliya haddba
natiijadeeda ka soo baxda qaabka loo maro Maareynta Xallinta Khilaafaadka Isku-dhaca
iyo Wada-xaajoodka.
Beri hore oo aynu soo dhaafnay, waxa jiray
Boqor ka mid ahaa Boqorradii hore ee ka soo talin jiray dalka Koongo (Congo) ee
qaaradda Afrika, Boqorkaas oo ku riyoon jiray dadkiisa oo cabbaya biyo macaan
oo nadiif ah, wakhtigaas dadka reer Koongo’na waxay biyaha ka cabbi jireen
Wabiyada Ubangi–Uele iyo Kasai, kuwaasoo ahaa biyo aan nadiif ahayn oo wasakhaysan,
waxaanay dadka reer Koongo ka qaadi jireen cabbida biyahaa wasakhaysan
cuduradda ay ka midka ahaayeen, sida” Shubanka, (Diarrhea) Shuban biyoodka (Cholera),
Beer-xannuunka (Hepatitis), Dabaysha (Poliomylitis) Yellow fever iyo Ebolaha,
cuduradaas oo sababi jiray in ay u dhintaan dad badan oo reer Koongo ah.
Sahamin qaadatay wakhti dheer ayaa lagu guuleystay
in la hello soo saarista ceel-biyood leh biyo macaan oo nadiif ah, muddo hal
sanno ah ka dib, waxa la ogaaday in aanay isticmaalin cabitaanka ceelkii biyaha
macaanaa bulshadii ku nooleyd degaankaas, isla markaana, ay weli isticmaalaan cabbitaanka biyihii wabiyada ee wasakhaysnaa, arintaas oo boqorka ku abuurtay wer-wer iyo
walaac badan.
Hasa yeeshee, waxa uu u magacaabay guddi
farsamo oo qiimeyn ku soo sameysa daraasado iyo cilmi baadhis lagu ogaanayo sababta
keentay in aanay dadku ka cabin ceelkan biyihiisu nadiifta yahaya ee loo soo
saaray, muddo gaaban ka dib, waxa la soo
saaray war-biximo ku saabsanaa natiijaddii ka soo baxday qiimeyntii iyo
xog-ururintii ay soo sammeeyeen guddidaas.
War-bixintaas oo ahayd In boqolkiiba
sagaashan iyo sideed, dhibic sagaal (98.9% ) dadkii la wareystay ay ku sababeeyeen goobta uu ku yaalo ceelka
biyaha nadiifta ahi, oo u dhaweyd beer uu deggenaa Boqorkaas, ka dib, markii la
weydiiyey dhibta ku jirta dhawaanshahaasina, waxay ku sababeeyeen in ay caado iyo dhaqanba u leeyihiin xammoshada Boqorradooda, waxaanay yidhaahdeen,
“ Maadaama uu ceelkaasi u dhaw yahay
beerta uu deggan yahay Boqorku, waxaannu is nidhi Inta uu xanntiina maqli lahaa
Boqorku, ma’laha waxa ka qurux badan idinkoo kala fogaada xammashadiina,
taasina, waa ta gun-dhiga u ahayd sababihii nagu kalifay in aannu ka cabbi
weyno ceelkaas biyaha macaan leh ee nadiifta ah.
Markii Boqorku uu dhegaystay warbixintii
guddida iyo nuxurkii ay xanbaarsanayd, waxa uu gaadhay go’aan uu ku soo saarayo
qarraarro kala duwanaa oo u qornaa sidan, “ In maanta laga billaabo, qofkasta oo
muwaadin ah oo dhashay dalka Koongo uu xaq u leeyahay oo uu xamman karro Boqoraddooda,
isla markaana, aanay noqon doonin xanntaasi
mid fal-danbiyeed ah oo lagu ciqaabo muwaadiniinta dadka reer Koongo.”
Waxa uu go’aankaasi xal u noqday soo
af-jarida khilaafkii muddada dheer soo jiitamayey ee ay dadka reer Koongo ku
diidanaayeen in ay ka cabbaan ceelkii Biyaha macaanaa ee boqorkoodu ku riyoon
jiray. (F.G- Akhriste, maaha arintani mid
aynu ku jideynayno in ay tahay xantu tahay wax fiican, laakiinse, waa dhacdo ka
mid ahayd dhacdooyinka ka dhacay dunida.)
Laakiinse, ka hor inta aynaan u guda-gallin
xallinta khilaafaadka, waxa haboon in aynu ka fikirno su’aalo badan oo
isweydiintoodu u baahan tahay jawaabo, taasoo aynu u kala saari doono laba weji
oo kala ah;
1. Wejiga hore: Waxa uu gaar u yahay in
shaqsi kastaaba uu isweydiiyo su’aalahan u baahan jawaabaha, kuwaasoo ah; waa
maxay danta kuugu jirtaa? Maxaad u qabanaysaa khilaafkan? Maxay u baahan tahay
hawshan qabashadeedu? Maxaad adigu u baahan tahay? Waa intee rajada iyo cabsida
aad ka qabtaa ee khusaysa arrintan? waa qaabkee heshiiska aad u baahan tahay in
la gaadhno?
2. Wejiga labaad: Waxa uu gaar u yahay kuwa
kaa soo horjeeda inaad iska weydiiso su’aalahan oo u baahan inaad hesho
jawaabahooda, kuwaasoo kala ah; waa maxay danta ay ka leeyihiin kuwa kaa soo
horjeedaa? Haddii aad tahay kabihii aad ku soconaysay, sidee ayaad u dhowri
kartaa khilaafaadkooda? Maxay doonayaan in ay qabtaan? Maxay u baahan yihiin in
loo qabto? Waa maxay rajada iyo cabsidooda ee khuseeya arrintan?
Dhammaan isweydiinta su’aalahani waa kuwo si
sahlan innooga caawinaya fahamka sababaha dhaliyey waxa uu yahay khilaafka iyo
in aynu xidhiidh la sameyno kuwa kaa soo horjeeda, innagoo raacayna qarraarada
suuro-galka ah ee ka soo baxay maanka Aadamaha, ka dibna, aynu doorano xalka
ugu wanaagsan, inagoo u isticmaalayna gacan-saddexaad oo dhex-dhexaadisa, isla
markaana, aynu sameyno baadhid iyo
qiimeyn.
Marka aynu ka nimaadno arrimahaas oo dhan,
haddana, waxa haboon in la raaco tallaabooyinkii loo mari jirnay wada-xaajoodka
iyo xallinta khilaafaadka ee aynu hore ugu gaadhay guulaha, sida:- Wadahadalka,
dhegeysiga fikradaha iska soo horjeeda, lagana hadlo taada ee aan laga hadal
kuwa kaasoo horjeeda tooda, iyadoo si niyad ah lagaga hadlayo, isla markaana, la
noqdo dhegaystayaal wanaagsan, oo aan la isku dayin in xukun la gaadho, balse,
la muujiyo dabacsanaan, loona ogolaado qof kasta oo doonaya inuu ka qaybgalo
xalinta khilaafkaas, la iska illaaliyo weydiimaha su’aalaha amma sidoo kale in
xog la idinka helo, waxa kale oo muhiim ah in la isku dayo in la weyneeyo oo aan
la yareysanin kuwa kaa soo horjeeda, ka dibna, la raadiyo in xalku ku dhammaado
guul iyo ballanqaad.
Gaba-gabada qormadaydan waxa ay tahay in aynu
ka haddalno waxa aynu doonayno waxa uu yahay, inta aynu ka haddli lahayn waxa
aynu diidanahay.
Maxamed Faarax
Qoti
