(“Waxa jira cudurro ku dhaca wadnaha oo faafa, oo la’kala qaado,
waxaana ka mid ah…..”)
Wadnuhu waa xubinta wax urrisa, waxaanu
leeyahay luuqad dareen oo uu ka fahmi karo indhaha qofka kale waxa uu jecel
yahay, hadalka ka soo baxa wadnaha wuxuu si toos ah saameyn ugu yeeshaa
wadnaha dadka kale, sababtoo ah waxaa ku
wareegsan dareen daacad ah, erayada aan caqli-galka ahayn ee isla-hadalka
waalidu waxay ka yimaadaan wadnaha (Qalbiga), wuxuuna soo celceliyaa fariimaha qaaliga
ah ee wanaagsan iyo fariimaha murugada xanbaarsan ee soo gaadhayey qaybta xog ururinta
keydka xusuusta wadnaha, waxaanu ku koraa maqalka dareenka codka dikriga leh.
Muruqan-yari waxa uu leeyahay dareeno
badan oo ay ka mid yihiin, dareenka cabsida, dareenka cadhada, dareenka murugada, dareenka hamada, dareenka farxada,
dareenka warwarka, dareenka lagu kala saaro midabada, hadalka, suuragalnimada,
runta, beenta, garashada waxa saxda ah iyo waxa khaldan, waxa kale oo uu leeyahay hab uu ku bakhtiiyo hibashada,
warwarka, walaaca, cadhada, waxaanu muujiyaa guusha, quruxda wadajirka wanaaga
iyo jawaabta qadarinta leh.
Dhinaca
kalena, marka aynu eegno qofnimadda waa mid si fudud loo fahmi karo firfircoonida,
furfurnaanta, kalsoonida, xishoodka, khatarta, caajisnimada, niyad-xumada, niyad-wanaaga,
geesinimada, daacadnimada, awooda garashada iyo fahamka degdega ah ee uu qofku
leeyahay.
Laakiinse,
dabcigu waa abuur uu Alle (SW) ku abuuray qofka bani’aadamka ah, waana
hab la dhaqanka dad ee uu qofku
leeyahay, sida, wahsiga, deeqsinimada, tanaasulka, daneystenimada, cadhada-badan,
feejignaan la’aanta, dulqaadka, samirka, kibirka iyo
awooda garashadeedu sareyso ama ay hooseyso, waxaana lagu qiimeeyaa heerka
tayada hab-dhaqanka qofku uu gaadhsiisan yahay khaladaadkiisa iyo
saxsanaantiisu, hab-dhaqankuna waa habka wadnaha qofku uu
kaga falceliyo waxa uu dareemay, kaasoo noqon kara jawaab wanaagsan
ama mid xun
Iimaankuna
waa weedh af-carabiya oo macnaheedu yahay rumeysashada ama aaminaada dhabta ah
ee qalbiga, waana habka fikirka ama dareenka wadnaha “Qalbiga” ku rumeysto
ogaanshaha jiritaanka xaqiiqada dhabta
ah ama uu ku diido diidmo-toos ah, waxaana afka qalaad loogu yeedhaa “Attitude”
Rumeysashada
(Iimaanka) quruxdiisa iyo wanaagiisuba waxa uu u baahan yahay dabeecad
dheelitiran oo leh awood aqooneed oo aad u sareysa, waana fahamka lagu kala
garan karo quruxda iyo foolxumada, waana fahamka lagu garan karo hadalka runta
iyo beenta ku dhex jirta in lagu kala saaro, haddii hadalkaasi uu yahay mid
toosan waxa uu noqdaa cod-jawaabtiisu ay
xikmadeysan tahay.
Cabsiyaha khatarta badan ee kiciya dareenka wadnaha,
kama tagsana marka qofku ka wer-weraayo
naftiisa, shaqadiisa, deegaankiisa iyo nolosha qoyskiisa, waxay keenaan xannuunada ku dhaca wadnaha, sida,
macaanka, dhanaanka, Illowga iyo cadhada, daawadiisuna waa
dabeecada wanaagsan, dabeecada wanaagsani waxa lagu qiimeeyaa in ay tahay qofka
cadhadiisa liqa, indhaha qalbigiisana hoos u roga, isla markaana leh halgan
dareen oo uu kaga hadli karo hadba xaaladda dhibaatada taagan, laakiinse,
marka cadhada tooska ah loo isticmaalayo in lagu dabaqo amarka in lagu
xakameeyo awooda dareenka rabitaankeedu xoogan yahay, waa qurux iyo
toosin.
Marka aynu ka nimaado arimahaas oo dhan, haddana, waxay sheegaan khuburada
ku xeelka dheer cilmiga barashada cudurrada ku dhaca wadnaha, in ay yihiin, sida,
marka
caddaadiska dhiiga wadnuhu uu sareeyo ama uu hooseeyo, garaaca wadnuhuna uu deg-degaayo“
Tachycardia” ama uu jiitamaayo “Bradycardia”, halbowlayaasha xididada dhiiga qaadaana marka
ay awdmaan, dheeli-tir la’aanta ku
timaada dheecamada iyo macdamaha jidhku u baahan yahay.
Laakiinse,
marnaba may sheegin Hayada Caafimaadka Aduunku (WHO) in ay jiraan cudurro ku
dhaca wadnaha oo faafa, oo la’ kala qaado, haddaba, xaqiiqdii waxa jira cudurro
ku dhaca wadnaha (Qalbiga) oo la’kala qaado, oo ku fida bulshada dhexdeeda, waxaana
ka mid ah cudurradaas qaar ku dhaca tiro dad ah oo isku deegaan ah,“ Endemic
Heart Disease” kuwo ku faafa wakhti isku
mid ah bulsho meel wadda-deganeyd “ Epidemic Heart Disease” halka cuduradaas
qaar ka mid ahina ay ku fidaan wadamo badan oo ka mid ah dunida “ Pandemic Heart
Disease.
Haddaba,
sida ku cad Kitaabka Quraanka kariimka ee lagu soo dajiyey Nabi Muxamed (CSW)
ee diinta furqaan, Alle
(SW) waxa uu ku sheegay Kitaabka Quraanka in ay jiraan cuduro la’kala qaado oo ku
dhaca wadnaha (Qalbiga) iyo astaamaha lagu kala garan karo ee ay leeyihiin dadka
qaba cuduradaas, waxaana ka mid ah qofka aan muujisan karin
diinta uu aaminsan yahay iyo qofka islaamka ee aanay wanaagsanayn
hab-dhaqankiisu, kaasoo haddii aad hesho wax wanaagsan wuu ka xumaanayaa, haddii ay dhibaato kugu dhacdana wuu kugu wiirsanayaa, haddii uu hadlaayana been buu sheegayaa,
marka uu doodayana baadil buu ku doodayaa, kumana samri karayo dhibaatooyinka
yaryar ee soo food saar noloshiisa,
waxna ma’bixiyaan, haddii ay wax bixinayaana iyagoo karahsanaya bay bixiyaan, waxay ku faanaan oo ay wax ku qiimeeyaan dadka iyo
duunyada ay leeyihiin, waa kuwo sabool ka ah wadnaha “Qalbiga” oo ka qayb-gala marka la bixinaayo sakada ama
sadaqada, haddii wax la siiyana way ku farxaan oo way amaanaan qofkii wax
siiyey, haddii kalena, way caayaan, inta
ay islaamaan ayey haddana dib u gaaloobaan, waxay is faraan xumaanta, wanaagana way isku diidaan, Qawl, ficil iyo
Fikirba.
Waxa
kale oo ka mid ah astaamaha dadka qaba cuduradaas carabka-dalabta leh,
dhaar-badan, cabsi-badan, xan-badan, dhaar-been ah, ya’booh been ah,
ballan-darro, kalsooni darro, Labac-labaclayn “Shakiga”, dhadhamo-raac, xaaraan quutayaal, haddii aad
aaminto way ku khiyaamaynayaan, bakhaylnimo, fulaynimo, dira-diraale, dacaayad,
cay, aflagaado, qadaf iyo dheeldheel,
Tixraax:- kitaabka quraanka kariimka ah suurada
Towba aayadaha (9:45, 47, 48, 49, 50, 56, 57, 58 62, 65, 74, 67, 77, https://www.youtube.com/watch?v=hZJgZrFQq5w
)
Qoraa/
Maxamed Faarax Qoti
Tell:
0634426743
